بررسی مؤلفه‏های تکنولوژی در بهبود مزیت رقابتی صنعت پتروشیمی کرمانشاه- قسمت ۳۰

پس از دفع اشغال دشمن، کار بازسازی آن آغاز شد و با به کارگیری نیروهای پتروشیمی آبادان کار بازسازی در سال ۱۳۶۴ به پایان رسید و مورد بهره‏برداری قرار گرفت.مواد اولیه مورد نیاز پازارگاد عمدتاً نمک است که از طریق دریاچه مهارلو شیراز و حوضچه‏های نمک بندر امام خمینی تأمین می‏شود.
کارخانه پولیکا
کارخانه پولیکا در سال ۱۳۴۲ به صورت کارخانه‏ای نمونه جهت معرفی محصولات تهیه شده از pvc در کرج شروع به کار کرد.مالکیت آن ابتدا به بنگاه پتروشیمی وابسته به وزارت صنایع تعلق داشت و بعداً در اختیار پتروشیمی آبادان قرار گرفت و در سال ۱۳۵۸ این کارخانه به شرکت ملی صنایع پتروشیمی واگذار شد.
کارخانه پولیکا با استفاده از ماده اولیه pvc که مجتمع پتروشیمی آبادان تولید می‏کند، محصولاتی نظیر لوله‏های خشک pvc ، اتصالات لوله و ترکیبات گرانولی مورد استفاده در صنعت کابل‏سازی، کفش‏سازی، لاستیک‏سازی و …. را می‏سازد.
شرکت سهامی کربن ایران
شرکت کربن ایران در سال ۱۳۵۱ با مشارکت شرکت ملی صنایع پتروشیمی و شرکت کابوت آمریکا و بانک توسعه صنعتی ایران جهت تولید دوده صنعتی تشکیل و در سال ۱۳۵۴ شروع به بهره‏برداری نمود. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی کلیه سهام شرکت کابوت توسط شرکت ملی صنایع پتروشیمی خریداری شد.
میزان سرمایه شرکت سهامی کربن ایران بالغ بر ۸۲۱ میلیون ریال معادل ۶/۱۱ میلیون دلار است. ظرفیت اولیه این کارخانه برابر با ۱۶ هزار تن در سال بوده و طرح توسعه کارخانه به منظور افزایش ظرفیت به ۲۱ هزار تن در سال ۱۳۵۶ به تصویب رسید. تا اواخر سال ۱۳۵۷ کلیه ماشین‏آلات مربوط به طرح توسعه از خارج دریافت و عملیات نصب در سال ۱۳۵۹ توسط کارکنان شرکت پتروشیمی آبادان انجام شد. در حال حاضر تولید آن متجاوز از ۲۱ هزار تن در سال است که به مصرف صنایع لاستیک‏سازی کشور می‏رسد.
در حقیقت می‏توان دهه ۱۳۴۰ را دهه طلایی پتروشیمی در کشورمان دانست. از سال ۱۳۵۰ به بعد هم توسعه صنعت پتروشیمی ادامه داشت. به عنوان مثال، بزرگ‏ترین طرحی که می‏توانست تأثیر بسیار مثبتی بر اقتصاد و صنعت ایران بگذارد، طرح «پتروشیمی بندر امام» بود. طبق برنامه‏ریزی‏های انجام شده این طرح می‏بایست در سال‏های پایانی دهه پنجاه با مشارکت کشور ژاپن به بهره‏برداری می‏رسید. اما با وقوع انقلاب اسلامی آن را به تأخیر انداخته تا نهایتاً بعد از پایان جنگ تحمیلی و با وجود تحریم‏های اقتصادی که از جانب کشورهای غربی بر علیه کشورمان تحمیل شده بود، این طرح در اوایل دهه هفتاد توسط متخصصان و مهندسان داخلی تکمیل و به بهره‏برداری رسید.
واحدهای دیگری نیز به جمع پتروشیمی کشورمان پیوستند که از آن جمله می‏توان به این طرح اشاره کرد:
طرح متانول شیراز با تولید محصولاتی که در ساختن حشره‏کش‏ها، ضدیخ و صنایع رنگ‏سازی به کار می‏روند. طرح کلر قلیایی شیراز برای تولید سود سوزآور، آب ژاول و … طرح دی فسفات آمونیوم پتروشیمی رازی برای تولید کودهای کشاورزی و طرح توسعه واحد کربنات سدیم شیراز که از مواد اولیه مورد نیاز صنعت نساجی، قندسازی، چرم‏سازی و پودرهای پاک‏کننده را تأمین می‏کند (خطیب، ۱۳۸۰).
۲-۲-۵ جایگاه جهانی شرکت ملی صنایع پتروشیمی
در سال ۱۳۸۳ مجموع تولیدات شرکت ملی صنایع پتروشیمی به ۱/۱۵ میلیون تن رسید. در این سال سهم ظرفیت تولیدات شرکت ملی صنایع پتروشیمی از ظرفیت کل تولید محصولات جهان معادل ۷۷ صدم و نسبت به خاورمیانه ۹/۱۲ درصد بود. از سوی دیگر با قریب ۲/۵ میلیون تن صادرات محصولات پتروشیمی در سال ۱۳۸۳ شرکت ملی صنایع پتروشیمی سهمی معادل ۹۲/۰ درصد از کل صادرات جهانی و ۹/۷ درصد صادرات خاورمیانه را به خود اختصاص داد. با تکمیل طرح‏های در دست اجرا که هدف‏هایی مانند توسعه صادرات و تولید مواد با ارزش بالاتر نظیر مواد پلیمری تا شش برابر ظرفیت، تولید پلی‏استرها و پلیمرهای مهندسی، افزایش تولید متانول تا سطح ۴ میلیون تن در سال را دنبال می‏کردند، موقعیت شرکت صنایع پتروشیمی در جهان و منطقه ارتقا یافت، به طوری که با اجرای برنامه پنج ساله چهارم در سال ۱۳۸۸ سهم آن از نظر ظرفیت تولید به ۲/۴ درصد در جهان و به ۳۹ درصد خاورمیانه و از نظر مقدار صادرات جهانی و منطقه‏ای به ترتیب ۷/۹ و ۴۱ درصد رسید.
این میزان در پنج ماهه نخست سال ۱۳۹۰، ۳/۵ میلیارد دلار صادرات و ظرفیت تولید ۵۲ میلیون تن رسید که پیش‏بینی می‏شود با بهره‏برداری از طرح‏های در دست اجرا این میزان به ۶۰ میلیون تن در اسفند ماه سال ۱۳۹۰ برسد (ملک‏زاده، ۱۳۹۳).
جدول (۲-۳) سهم شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران در تجارت جهانی