کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری ایرانی قسمت 38

دل کسی گرفتن-غمگین شدن-متاثر شدن

توپ و تشر زدن-سخنان درشت به کسی گفتن-بر سر کسی فریاد زدن
 

حظ کردن-لذت بردن
دل واپسی-نگرانی-اضطراب

 

 

رگ خواب کسی را به دست آوردن-نقطه ضعف کسی را پیدا کردن-کسی را تابع خود کردن

تور انداختن کسی-گیر آوردن کسی علیرغم میل او
آفتاب روی پشت بام جمع کردن(کاملا تنگدست بودن)

از جنب و جوش افتادن-آرام گرفتن-شور و هیجان خود را از دست دادن

تا-لنگه-همتا

از چنگ دزد در آمدن و به دام رمال افتادن-از باران به ناودان پناه آوردن

پیه سوز- پی سوز

پیله کردن به کسی-با مزاحمت اصرار و پافشاری کردن به کسی-پاپی کسی شدن

رگ خود را زدن-به حق خود قانع بودن-ادعای زیاد نداشتن

ترق و تروق-سر و صدای به هم خوردن دو یا چند چیز

داشم-اصطلاح داش مشدی ها به معنی برادرم

جادو و جنبل-دعاهایی که برای قضای حاجات یا دفع بیماری و از این قبیل می خوانند

آفتابگیر(جایی که آفتاب بر آن بتابد، سایبان، چتر آفتابی)

خاک کردن-دفن کردن-در گور نهادن-پشت حریف را در کشتی به زمین رساندن

آفتاب لب بام-پیری نزدیک به مرگ

زیر جلی-پنهانی-آهسته

 

دمرو-کسی که دمر خوابیده

تیر کردن-نشان کردن

ته چک-بن چک-بنجاق-بخشی از دسته چک که پس از جداکردن چک باقی می ماند

چراغ زنبوری-نگا. چراغ توری
 

تیکه-چیز جالب-نصیب و قسمت-زن زیبا و خوشگل

از دست برآمدن(ممکن و شدنی بودن، از عهده بر آمدن)

آش کشک خاله-کار ناگزیر-تکلیفی که بر عهده‌ی کسی باشد

بامبول زدن-حقه سوار کردن
دهن کسی گرم بودن-خوش سخن و مجلس آرا بودن
زیر سبیل گذاشتن-تحمل کردن-به روی خود نیاوردن

به محضِ-به مجرد ِ-همان وقت که

اُتُل-شکم-اتوموبیل

 

دهن کسی را سرویس کردن-کسی را خونین و مالین کردن-به حساب کسی رسیدن

 

 

جنجالی-آن چه موجب هیاهو شود-آن چه بر سر زبان ها افتد

حضوری-رو در رو
دست به فرار کسی خوب بودن-در گریختن استاد بودن
ته صدا-صدای خوش ولی کم مایه

آفتاب کردن-برای خشک کردن جلو آفتاب گذاشتن

روی دست کسی بلند شدن-کاری را به تر از کسی انجام دادن

اسیر خاک-مرده-تن‌پرور

التفاتی-داده شده-مرحمتی-اعطا شده

این و آن را دیدن-برای انجام کاری از همه کمک گرفتن

حرف دهن خود را نفهمیدن-مزخرف گفتن-حرف بی ربط زدن

چپی-مخالف حکومت-وابسته به چپ

آن سرش ناپیدا بودن-برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود

ریش و پشم-موهای صورت-ریش و سبیل
تا خرخره زیر قرض بودن-وام بسیار داشتن
درازکش کردن-رو در روی زمین دراز کشیدن

چم-رگ خواب-عادت مخصوص هر کسی

آفتاب از مغرب درآمدن(روز قیامت، رویدادی شگرف پیش آمدن)

 

دهن خود را آب کشیدن-دهان خود را طاهر کردن-استغفار کردن

چوغ-چوب

روی دست کسی گذاشتن-به کسی تحمیل کردن
حلوا حلوا کردن-نهایت احترام و حق شناسی را کردن

دهن کسی گرم بودن-خوش سخن و مجلس آرا بودن
بنده منزل-خانه ی من
روبند کردن-کسی را به رودربایستی به کاری واداشتن

خش افتادن-خراش افتادن

آب بردار(دوپهلو، کنایه‌آمیز)

زیر ِ گوش-سخت نزدیک-دم دست

اُریب(کجکی، یک بر، یک ور)

چروک-چین و شکن

حساب باز کردن-افتتاح حساب بانکی

پرچانه-پرگو-روده دراز-وراج

دست خر کوتاه-فوضولی موقوف !-دخالت نکن ! دست نزن !
 

دست فروشی-شغل دست فروش

اشکنک سرشکنک داشتن(با خطر همراه بودن)

خر غلت زدن-مانند خر بر خاک غلتیدن

تا-لنگه-همتا

بیسار-فلان

حلاجی کردن-بررسی کردن-به تفصیل توضبح دادن

توی دل قند آب کردن-لذت بسیار بردن-شادی زیاد حس کردن
خر آوردن و باقالی بار کردن-برای جتجال و دعوایی آماده شدن

تو گود-ظرف عمیق برای آش و سوپ و جز آن ها

 

ای والله(در مقام تایید و اعتراف به برتری کسی گفته می‌شود، آری به خدا)

حساب و کتاب از دست کسی خارج شدن-اداره و نظم امور از دست کسی در رفتن

از بیخ عرب بودن-یکسره منکر شدن-به‌کلی زیر چیزی زدن
چاخانچی-کسی که همیشه دروغ بافی می کند

ترور کردن-کشتن به دلیل سیاسی

خورد دادن-درخیاطی کم کم قسمت اضافی را از بین بردن-به زور به کسی خوراندن

در گرفتن-آغاز شدن-گل انداختن و گرم شدن گفت و گو یا منازعه

چارچوب-قاب-چهار چوب که چیزی را در بر گیرند

دست بلند کردن-بالا بردن دست به نشانه ی آمادگی پاسخ گویی-اعلام رای و نظر

آستین افشاندن-رقصیدن-انکارنمودن-انعام دادن

بد دهن-کسی که پیوسته فحش و ناسزا می گوید

از کفر ابلیس مشهورتر(گاو پیشانی‌سفید، نزد همه معروف)

خاله وارسی-فضولی-تحقیق بی مورد

دستشویی-توالت-مستراح

زیر سبیل گذاشتن-تحمل کردن-به روی خود نیاوردن

حق دادن-تایید کردن

خر-نفهم و کودن-بزرگ-زیاد

جیغ زدن-فریاد کشیدن-داد زدن

تخت و تبارک-با آسودگی خیال

تغ تغ-صدای برخورد دو چیز به هم

زرت کسی قمصور شدن-به وضع بد و خنده داری از پا درآمدن-بیمار شدن-شکست خوردن

پاگون-سردوشی

از خواب پریدن-بیدارشدن ناگهانی از خواب

اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن(اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن)

دست و پای خود را جمع کردن-ترسیدن و مواظب گفتار و کردار خود شدن
رو دست کسی گذاشتن خرج-کسی را در خرج انداختن

 

برچسب زدن-تهمت زدن

الم‌شنگه(هیاهو، آشوب، جنجال، داد و قال)
از حساب پرت بودن-در اشتباه بودن
از کف دست مو برآمدن-روی دادن پیشامدی غیرممکن
امان دادن(کسی را پناه دادن، از گناه کسی گذشتن)

جنجالی-آن چه موجب هیاهو شود-آن چه بر سر زبان ها افتد

اسب چپ با همدیگر بستن-با هم کینه و دشمنی داشتن

چلو خورش-غذایی مرکب از چلو و یک نوع خورش

تنبان درآر-بی حیا-دریده

از نافِ جایی آمدن(کاری را به‌خوبی اهل جایی انجام دادن)
دُم عَلم کردن-اظهار وجود کردن-حالت تعرض به خود گرفتن

 

خل بازی-حرکات غیر منطقی و غیر عاقلانه
توبره ی گدایی-کیسه ی گدایی

 

از چشم کسی برق پریدن-شدت ضربه‌ای را که به کسی وارد شده است نشان می‌دهد

چل مرد-مرد کوتاه قد

درز و دوز-شکافتن و دوختن-راست و ریس کردن کار

زدن به آن راه-خود را به ناآگاهی زدن

بیدار خوابی-خواب سبک-بیدار شدن پیاپی

تحت الشعاع بودن-زیر نفوذ و تاثیر دیگری بودن

اُریب(کجکی، یک بر، یک ور)
حساب انگشت بالا-حساب ساختگی

دنبال کسی فرستادن-کسی را احضار کردن

باد کردن-به خود بالیدن-مغرور شدن

 

دور گرفتن-به چرخش افتادن-پشت سرهم سخن گرفتن

جیب کسی را زدن-محتوای جیب کسی را ربودن

 

آب شدن قند توی دل(لذت بسیار بردن)

 
تپه تپه-چیزهایی که بی نظم کنار هم انباشته باشند

دو برجی-کبوتری که در یک جا بند نمی شود

چار انگشتی-آدم بی دست و پا-چلفتی

شماره ی نوشته : ١- ۹ / ۷

از زور پسی-از روی ناچاری-اجبارن

روغن مالی-روغن زدن به دستگاه

بد مزاج-عبوس-ترشرو-تندخو
تنه زدن-با تنه به کسی ضربه زدن

دست به دست گرفتن-از یکدیگر پشتیبانی کردن

پینه کردن- پینه بستن

دست به فرار کسی خوب بودن-در گریختن استاد بودن

ای والله گفتن-به برتری کسی بر خود اقرار کردن

جرینگ-صدای سکه های پول

 
زیر اخیه گذاشتن-کسی را به کاری که سودش به دیگری می رسد گماشتن-زیر فشار گذاشتن

خشت مال-دروغ گو-لاف زن

چوغ-چوب

آش آلو کردن-خجالت‌زده کردن-کنفت کردن-سکه‌ی یک پول کردن

بغل گرفتن-در آغوش گرفتن

بلند کردن-دزدیدن-بیدارکردن از خواب-تور کردن
آتش زیر پا داشتن-بی‌قرار بودن

خط آوردن-مدرک کتبی ارایه کردن

ارزیاب-کسی که بها و ارزش پولی چیزی را تعیین می‌کند

جور کردن-یکسان کردن-فراهم کردن
رو دستی-نوعی دستکش-ضربه ی روی دست-حقه-کلک

دَلِگی-هیزی-چشم چرانی

افسارگسیخته-سرکش

پر و پا دادن-اتفاق خوبی افتادن

از خود در آوردن(دروغ‌پردازی کردن)

خبر-گزارش رویداد

آب‌کور-کسی که سودش به دیگران نمی رسد

برگ برنده-ورقی که با آن بتوان بازی را برد-وسیله ی اثر بخش

 

چانه گیر-کسی که خمیر را چانه می کند

 

زیادی-اضافی-بی مصرف-خارج از حد
حیوون-نگا. حیوان
دانه ی درشت برچیدن-به دستمزد کم قانع نبودن

انداختن(فروختن جنس بنجل و ارزان به بهای گران، درست کردن)

خدا گرفتن-به عذاب خدا گرفتار شدن-بدبخت شدن

جا خالی دادن-در بازی هایی مانند والیبال و فوتبال توپ را به جایی انداختن که دست یازیگر حریف به آن نرسد

دید زدن-چشم چرانی کردن-دور و بر را نگاهی انداختن

پر و پا داشتن-پایه و اساس داشتن

جلف-سبک-کسی که حرکات سبک دارد

استخوان را پیش گاو و کاه را پیش سگ انداختن(کار را به نااهل سپردن)
رای اعتماد-رایی که نمایندگان مجلس در تایید به دولتی بدهند

پر روده-پرچانه-روده دراز

 
از بیخ گوش کسی گذشتن-در برابر خطری قرار گرفتن و آسیب ندیدن
آسمان‌جل(ندار، بی‌چیز، کسی که رواندازش آسمان است)

جن بو داده-نوعی دشنام است

ادرار کوچک(شاش)

حرز جواد-دعایی منسوب به جواد امام محمد تقی

 
تو دهنی-ضربه ای که به دهان کسی بزنند-سخنی درشت در پاسخ کسی

پول سیاه-سکه ای از نیکل و مس

 
پته بستن-سد بستن در جوی های شیب دار

پیمانی-استخدام غیر رسمی

چیلک دان-چینه دان

پشت چشم نازک کردن-پشت چشم آمدن

آماده‌باش-حالت آماده بودن برای رویارویی با خطر

 

بزن قدش-دعوت به دست دادن برای نشان دادن توافق و همدلی

خشک شدن شیر کسی-به کسی که زیاد حرص می خورد و جوش می زند می گویند
پِهِن بار کسی کردن-آبرو و ارزش و اعتبار نداشتن

دوا شور کردن-شستن فرش با دوا

اشک تمساح-گریه ی دروغین

خشتک نشور-آدم پست و بی ارزش

جوخه-کوچک ترین یگان نظامی شامل هشت نفر

تسمه ای-آدم لاغر و باریک ولی نیرومند

چیز خور کردن-خوراندن سم یا موادی که رمالان و دعانویسان تجویز می کردند

آفتاب به آفتاب-هر روز

چراغ موشی-هر چراغی که به کمک حلبی یا چیزی مانند شیشه ی مربا به عنوان مخزن نفت و یک فتیله درست شود

دانشگاه-محل آموزش دانش و فلسفه و هنر

چاسان فاسان-آرایش-بزک

استخوان‌بندی-درست کردن انگاره و طرح

زردی کشیدن-تحمل کردن-سختی دیدن-انتظار کشیدن

دور زدن-چرخیدن و تغییر جهت دادن

روغن گرفتن از آب-از هر اتفاق خوب یا بدی به سود خود بهره گرفتن

حق آب و گل-امتیاز-اعتبار

چشم نداشتن برای دیدن کسی-تحمل نکردن کسی-از کسی بدش آمدن
باریک اندام-لاغر و ظریف

تحویل گرفتن-به کسی احترام گذاشتن-از کسی پذیرایی کردن

چنگک-قلاب آهنی نوک تیز

چله اش افتادن-آبستن نشدن زن

چوری-جوجه ی تازه از تخم درآمده

دست کج-نامطمئن-دزد

اوضاع احوال(وضع و حال)

دست پاچگی-شتاب زدگی-اضطراب
از پس چیزی (کسی) بر آمدن(توان انجام کاری را داشتن، توان هماوردی با کسی را داشتن)

از کسی حساب بردن(از کسی ترس داشتن)

آتش به مال خود زدن-کالایی را بسیار ارزان فروختن

خارج از مرکز-مزایایی که به کارمندان خارج از پایتخت داده می شود

بار کسی نبودن-شعور و آگاهی نداشتن

جزغاله شدن-سخت سوختن-زغال شدن

زر زر-صدای گوش خراش و یکنواخت-آواز گریه ی نامطبوع بچه

بشقاب پرنده-سفینه ی بشقاب مانند که از کهکشان آمده است . چیز پرنده ی ناشناس

روضه خواندن-سخنان بی فایده گفتن-آه و ناله کردن

حاضر جواب-کسی که برای هر موردی پاسخ آماده دارد

به تنگ آمدن-به ستوه آمدن-خسته شدن

بخیه زدن-آجیده کردن-دوختن شکاف جامه یا تن

آسمان سوراخ شدن(رویداد بزرگ پیش آمدن)

دردانه ی حسن کبابی-بچه ی لوس

پشت سر هم-پیاپی متوالی

آخش درآمدن(از درد نالیدن)

زبان دراز-بی ادب-گستاخ-کسی که با گستاخی خارج از حد خود سخن بگوید

 

خال گوشتی-نقطه ی برجسته ای از گوشت بر پوست بدن

 

از کسی رودست خوردن(از کسی فریب خوردن)
در بحر چیزی رفتن-در چیزی دقیق شدن-سخت متوجه ی چیزی شدن
جواب گو-مسئول-آن چه یا آن که با امری مقابله می کند
اُس و فُس-اصل-مایه-چهارستون بدن
باد توی گلو انداختن- باد به غبغب انداختن

پیاده بودن در کاری-در کاری ناشی و بی تجربه بودن

دو زاری-سکه ی دو ریالی

بی سواد-آن که نمی تواند بخواند و بنویسد-نادان و بی معلومات

به حرف کشیدن- به حرف آوردن کسی

 

این هلو این هم گلو-مثل آب خوردن-انجام این کار بسیار آسان است

راه کشیدن چشم-خیره شدن بی اراده به جایی بدون پلک زدن
بر پا-سرپا-استوار-بلند شوید !

خم به ابرو نیاوردن-رنجی را تحمل کردن

چینی بند زدن-کاسه دوختن-به هم چسباندن تکه های ظروف شکسته

حق السکوت-آن چه که یرای پنهان نگه داشتن رازی به کسی می دهند

بشکن بشکن-وقت شادی و شادمانی-جشن و سرور

آلاپلنگی(مثل پوست پلنگ، گل باقالی)

جشنواره-جشن فزهنگی-فستیوال

آستین‌سرخود-هر چیزی که وسیله‌ی کاربردش همراهش است

چله داشتن-عزادار بودن در روز چهلم مرگ عزیزی
جَفت-چوب بست انگور

دل دل کردن-تردید داشتن-دو دل بودن

رنگ نداشتن حنای کسی-اعتباری نداشتن حرف یا عمل کسی

دیر رس-میوه ای که دیر می رسد
بغض کسی ترکیدن-از حالت گرفتگی و تاثر به گریه افتادن

برای هفت پشت کسی کافی بودن-از تحمل کسی خارج بودن-بسیار زیاد بودن

رگ زدن-بریدن شریان برای کشتن کسی
دختراندر-نادختری-دختری که از شوهر یا زن دیگری باشد

برچسب-نوشته ای دارای مشخصات که آن را روی چیزی می چسبانند-اتیکت

دندان طمع از چیزی کشیدن-از چیزی چشم پوشیدن-دست کشیدن-رها کردن

چیل-آدم بد بیار

چرمی-از جنس چرم

 

آلاف و الوف(مال و ثروت، جاه و مقام)
دماغ را بالا کشیدن-اظهار نارضایتی کردن

بخت کسی گفتن-خدا برایش ساختن-شانس آوردن

خط در میان حرف زدن-آرام آرام و شمرده سخن گفتن

حق گرفتن-نگا. حق بردن

رُب کسی را کشیدن-کسی را به کار سخت واداشتن

دست دست کردن-تردید داشتن-وقت کشتن-وقت را هدر دادن

زبانی-شفاهی

آهو چشم-معشوق-شاهد
تشت رسوایی کسی به صدا درآمدن- تشت کسی از بام افتادن

حرف شنو-سر به را-مطیع

خنگ-نادان-ابله-کودن

تپه ماهور-زمین ناهموار

خاور شناس-دانا به فرهنگ شرق

زرت کسی قمصور شدن-به وضع بد و خنده داری از پا درآمدن-بیمار شدن-شکست خوردن

دراز نوشتن-مطلب را طول دادن-طومار نوشتن

خیک محمد-آدم چاق و فربه

خرید و فروش کردن-بازرگانی کردن-سوداگری کردن

 

برو برو-اوج خوش بیاری و کامکاری
چراغ توری-چراغی نفتی که نور آن با توری مخصوصی پخش می شود

خط و نشان کشیدن-تهدید کردن

چار چار کردن-داد و فریاد راه انداختن

به نفس نفس افتادن-نفس نفس زدن

چروک-چین و شکن

 

درجه-تب سنج-مرتبه ی نظامی

دیگ به سر-لو لو

چوروک-چین و شکن

بار انداختن-توقف و اقامت کردن
خرناس-نگا. خُرخُر

رسیدگی کردن-سرکشی و وارسی کردن

 

خورد دادن-درخیاطی کم کم قسمت اضافی را از بین بردن-به زور به کسی خوراندن

تشت رسوایی کسی به صدا درآمدن- تشت کسی از بام افتادن

توی دل کسی را خالی کردن-کسی را ترساندن-ناامید کردن

چانه در چانه ی کسی گذاشتن-هم صحبت شدن-بحث و جدل کردن

زیر بغل کسی هندوانه گذاشتن-کسی را به قصد دریافت چیزی بیش از اندازه ستودن

خر غلت زدن-مانند خر بر خاک غلتیدن

تر دست-ماهر-شعبده باز

حریم گرفتن-از کسی پروا داشتن-احترام کسی را نگه داشتن

 

آفتاب برِ دیوار آمدن(به پایان آمدن عمر)

تو سری خورده-آدم خوار و حقیر

پنزر- پندر

دوا درمان-مداوا-معالجه

افسارگسیخته-سرکش

آلاف و الوف(مال و ثروت، جاه و مقام)
بفهمی نفهمی-مختصر-کم-نامحسوس-تااندازه ای

اداره بازی(پرداختن بیش از حد به تشریفات زاید اداری)

بار کسی نبودن-شعور و آگاهی نداشتن

خوش عیار-خوش ذات-خوش جنس

تکه-پاره ای از چیزی-زن زیبا و خوشگل-لقمه

زیر دل زدن-تهوع آوردن

دستی-به عمد-از روی تعمد

آفتاب‌نشین کردن کسی(کسی را از هستی ساقط کردن، خانه‌خراب کردن)

چِخ کردن-راندن سگ

چَه چَه-صدای بلبل

آل آروادی(زن سخت بی‌حیا و بد‌رفتار)

چار چشمی-با دقت و مراقبت کامل

زبان مرغی-زبانی ساختگی مانند زبان زرگری

تو آستین بودن-حاضر و آماده بودن-آماده داشتن

حرف تو حرف آوردن-سخن کسی را قطع کردن-مطلب دیگری را پیش کشیدن
آدم‌قحطی-کمیابی آدم های کارآمد

 

برآمده-بزرگ شده-ورم کرده

پیشانی-بخت و اقبال-طالع

 

آش هفت جوش-قضیه‌ی پیچیده
زاغ گرفتن-مسخره کردن-شیشکی بستن

خشکه مقدس-متدینی که جز اطاعت از ظاهر احکام دینی به چیزی تن نمی دهد

دَم باریک-نوعی انبردست که نوک آن باریک و دراز است

دست اول-نو و تازه

چرب و نرم-غذای پر روغن و خوشمزه-سخن دلنشین-آدم متملق

خداحافظی کردن-به درود گفتن

حق البوق-رشوه

حاضر به یراق-حاضر و آماده

جشنواره-جشن فزهنگی-فستیوال