لیست فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 132

خالی کردن تفنگ-شلیک کردن

آفتابه‌آب‌کن(پست ترین نوکر)
از دندۀ چپ پا شدن(سخت عبوس و کم‌حوصله بودن)
دست پخت-شیوه ی پختن-هنر پختن
به تنگ آمدن-به ستوه آمدن-خسته شدن
حیوونی-نگا. حیوانکی
داوطلب-خواستار-نامزد

چشم کسی آب خوردن-امیدوار بودن-احتمال دادن
ژتون-پولک فلزی یا پلاستیکی که به جای پول به کار می رود

دَم کشیدن-رسیدن و پختن چای-برنج و مانند آن ها

 
زُل-خیره

از سکه افتادن-ار رونق افتادن-از دست دادن زیبایی

در کشتی نشستن و با ناخدا جنگیدن-ناسپاسی کردن

چشم و ابرو-زیبایی چهره

از خشت افتادن(بدنیا آمدن)

دو پوسته-دو چیز به هم پیوسته

پاپی چیزی بودن-چیزی را دنبال کردن-به چیزی محل گذاشتن
بهم رسیدن-به وصال هم رسیدن

خالچه و میخچه گذاشتن-شاخ و برگ دادن-شرح و تفصیل بیش از اندازه دادن

حرف چند پهلو-سخن مبهم و دارای چند معنی

رفتگار-رفتنی-مردنی

خسارت دیدن-زیان دیدن

زنبورک-نوعی تفنگ کوتاه یا توپی کوچک که بر جهاز شتر می گذاشتند

در ثانی-ثانیا-دوم

آجیل مشکل‌گشا-آجیلی که برای گشایش کار می‌خرند و بین مردم متدین پخش می‌کنند

تیله ی کسی بودن-گوش به فرمان کسی بودن-زیر اراده ی کسی بودن

 

چشم غره رفتن-نگاه خشم آلود کردن
ختم قرآن کردن-یک بار قرآن را از اول تا آخر خواندن

خیز برداشتن-جستن-آماده ی حمله شدن

آمد نیامد داشتن(روی دادن واقعه‌ای که احتمال فرخنده و نحس‌بودن هر دو در آن هست)

انداختن باد به غبغب-تکبر کردن-قیافه گرفتن

چروکیدن-چین دار شدن

آسمان تا زمین(تفاوت بسیار)
پیچاندن کسی-کسی را گرفتار درد سر کردن-کسی را سوال پیچ کردن

خارج رفتن-بیرون رفتن از خانه-رفتن به خارج از کشور

پیچیدن به پر و پای کسی-با کسی بد رفتاری کردن-به کسی سخت گیری کردن

زهکونی-اردنگی-تیپا

خراب-از کار افتاده-دارای اختلال-فاسد-منحرف اخلاقی

به راست راست-فرمان نظامی برای گردش به راست

چاک و چیل-لب و لوچه-پک و پوز

خوار و خفیف-ذلیل-بدبخت

خاله زنک-زن امل و دنیا ندیده-بی سواد و عامی-کسی که همواره درباره ی دیگران حرف می زند

تنگاب آمدن-به جان آمدن
آهن کهنه به حلوا دادن(معامله‌ی پرسود کردن)
اُق زدن(بالا آوردن)

جزغاله شدن-سخت سوختن-زغال شدن

خودرو-آن چه بی اسب رود

چشته خور شدن-بهره و نصیب بردن از کسی

باری از دوش کسی برداشتن-رنج و زحمت کسی را کم کردن

تو حساب بودن-وارد بودن-به مسائل آگاه بودن
خنک شدن دل-آسایش خاطر پس از گرفتن انتقام

خود را خراب کردن-خود را کثیف کردن

خود را از تک و تا نیانداختن-به روی خود نیاوردن-به اشتباه اعتراف نکردن

ته چک-بن چک-بنجاق-بخشی از دسته چک که پس از جداکردن چک باقی می ماند

آدم بگو بخند-شیرین‌زبان و بذله‌گو

تازه عروس-دختری که تازه ازدواج کرده است

جون جونی-نگا. جان جانی
داداشی-برادر در زبان کودکان

این جور که بویش می‌آید(چنان که از ظواهر امر پیدا است، از فرار معلوم)

بلد-راهنما-کسی که راه را می شناسد

دور کسی گشتن-قربان صدقه ی کسی رفتن

دُم به دست دادن-بهانه به دست دادن-خود را گیر انداختن

پوست کسی را پر از کاه کردن-به طرز فجیعی کشتن

خر بی یال و دم-احمق-نادان

 

ژرسه-نوعی پارچه ی نازک-نیم تنه ی بافته از نخ

خبر گرفتن-پرسیدن

اما(اشکال‌تراشی، ایجاد شبهه)

زنبور زدن-نیش زدن زنبور
دندانه دندانه-دارای برجستگی ها و بریدگی هایی در کناره
دله-هرزه-چشم چران-پرخور

التفاتی(داده شده، مرحمتی، اعطا شده)

اهل حال-دوستدار تفریح و خوش‌گذرانی

آجرپاره(جواب کسی که به‌جای بله می‌گوید آره)

دالنگ و دلونگ-صدای زنگ چارپایان

خرحمالی کردن-کار کردن بی اجر و مزد

بی تخم و ترکه-بی فرزند-بی نسل

ذباله دانی-هر مکان کثیف-بی نظم و بی ارزش
آقا چسونه-آدم حقیر و بی ارزش

خدا به دور-پناه بر خدا

 
الحق(به‌راستی، حقیقتن)

دم-هنگام

خجالت زده-شرم زده-شرمگین

بی پایه-دروغ-پوچ

بر و بساط-زندگی و لوازم آن-مقدمات کار

زهره ترک کردن-سخت ترساندن-از وحشت به حال مرگ انداختن
زیر لفظی-هدیه ای که پس از بله گفتن به عروس می دهند

بسلامتی-سلامتی دادن-هنگام نوشیدن شراب به یکدیگر می گویند

 

پِر پِری-سخت نازک و باریک و تنگ

دیر دم-آن چه که دیر دم می کشد

چوب رخت-چوبی افقی که جامه را بر آن می آویزند

حلال طلبی-نگا. حلال یابی طلبیدن

راه و چاه را شناختن-دشواری های کار و زندگی را شناختن

تکه ی کسی بودن-مناسب کسی بودن

زیر چیزی زاییدن-از سنگینی کاری از پا درآمدن و کار را به پایان نرساندن

 
خرج دادن-مهمانی دادن در جشن های دینی یا ایام سوگواری

دامب و دومب-آوای ضرب و تنبک

زبان چرب و نرم داشتن-گفتار خوشایند و فریبنده داشتن
از عزا در آوردن(به دوره‌ی عزاداری پایان دادن)

 

زیر قول خود ردن-به گفته ی خود عمل نکردن-عهد خود را شکستن
تو جوال رفتن با کسی-با کسی به مبارزه برخاستن
تو گود-ظرف عمیق برای آش و سوپ و جز آن ها

پا گرد-محل چرخیدن پله ها

 

چشمه آمدن-گوشه ای از مهارت خود را نشان دادن

ددم وای-وای پدرم-برای اظهار تاسف یا مزاح و شوخی گفته می شود

از دماغ کسی در آمدن-شادی و نشاطی را با اندوه و رنج تاوان دادن
حساب کار را داشتن-متوجه موضوع بودن-جوانب کار را در نظر داشتن

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن-هنگامه بر پا کردن-مردم را متوجه‌ی جایی کردن

داد و بی داد-جار و جنجال-هیاهو

جِرِ ِنگ جِرِ ِنگ-صدای برخورد چیزهای فلزی

اهل آن کار (کار بد)

 

رنگ شدن-گول خوردن

پشت سر هم-پیاپی متوالی

خشک شدن شیر کسی-به کسی که زیاد حرص می خورد و جوش می زند می گویند

دزدکی-پنهانی-یواشکی-مخفیانه

پس انداختن-جمع کردن پول-بچه به دنیا آوردن-به عقب انداختن
خرجی-پول لازم برای گذران روز
حرف روی حرف کسی آوزدن-برخلاف حرف کسی چیزی گفتن-با حرف کسی مخالفت کردن
جان پناه-محل امن-آن چه جان را حفظ کند. پناهگاه

دست پیش-گدا

آب سیر(جانور خوش‌رفتار)

بخیه به آبدوغ زدن-کار بی هوده کردن

چال شدن-گود شدن-دفن شدن-در زیر خاک گذاشته شدن

اردک‌پرانی-از عهده‌ی جنگ با کسی برنیامدن

خیت کردن-شرمنده کردن-کنفت کردن-بور کردن

پشم کسی ریختن-از قدرت و مقام افتادن

زبان مادر شوهر-نوعی گیاه خار داراز تیره ی کاکتوس

زبان کسی گرفتن-لکنت زبان داشتن
اما توی کار آوردن(شک و تردید درست کردن، اشکال‌تراشی کردن)

چسی مالیات داره-به کسی می گویند که قمپز در می کند

 

خاک آلود-آلوده به گرد و غبار و خاک
زهرمار خوردن-کوفت کردن-خوردن به تحقیر
زمانه بازی کردن-با زبان بازی و چاپلوسی رفتار کردن
 

دست به جیب-بخشنده-خرج کن
خیار شور-خیار سبز که مدتی در آب نمک بخوابانند

چارواداری-زشت-وقیح-بی ادبانه

آب شدن(شرمنده شدن، رفتن آبرو، به فروش رفتن کالا)

روی داریه ریختن-رسوا و بی آبرو کردن-برملا کردن-آشکار کردن

دوسیه-پرونده

پر و پا قرص-دارای اعتقاد محکم-استوار

آدم نچسب-کسی که جاذبه‌ای ندارد و علاقه دیگران را جلب نمی‌کند

خربازار-شلوغ بازار-بی حساب و کتاب

در آوردن از خود-دروغ پردازی کردن

خوش باور-آن که هر گفته ای را راست می پندارد

زاغ-دارای چشمان آبی رنگ

بالینی-کلینیکی

جوشی-تند مزاج-زود خشم-عصبانی

بَزک-آرایش-چسان فسان

خاطر جمع-مطمئن
آشنایی دادن(خود را معرفی کردن)

تراشیده-نازک-قلمی-لاغر

چنار تجریش-متلک بد

دو سر قاف-دشنامی زشت که گاه برای شوخی نیز گفته می شود

چرخی-کبوتری که در آسمان معلق می زند-کسی که روی چرخ و گاری چیزی می فروشد

دولت منزل-دولت سرا

در لفافه سخن گفتن-پوشیده و کنایه آمیز سخن گفتن

ختم گذاشتن-مجلس ترحیم گذاشتن

رو دست کسی بلند شدن-از کسی پیشی گرفتن-با کسی رقابت کردن
خاکشیر نبات به حلق کسی کزدن-لطف و محبت بیش از اندازه به کسی کردن

چروک-چین و شکن

خار چشم کسی بودن-مایه ی عذاب کسی بودن

بیدار خوابی-خواب سبک-بیدار شدن پیاپی

حبه کردن-دانه دانه کردن

بدهکار نبودن گوش کسی-سخنان را شنیدن و به آن اعتنا نکردن

چوب علی موجود-چوب کج و معوج درویشان

دیگ و بادیه را گرو گذاشتن-بسیار تهی دست و بی چاره شدن

درمالی-مالیدن آتش روی حقه ی وافور برای کشیدن بقایای تریاک

جفنگ گفتن-یاوه گفتن-هرزه درایی

حال و بار-وضع زندگی

رو شویی-ظرف یا دستگاهی که برای شستن دست و صورت نصب می کنند

تو حساب بودن-وارد بودن-به مسائل آگاه بودن

به راست راست-فرمان نظامی برای گردش به راست

 

تیغ زدن-باج گرفتن-پول گرفتن و پس ندادن-جیب کسی را خالی کردن

آیه آمدن(سوگند یاد کردن، به قرآن سوگند خوردن)

دل کسی آب شدن-به اوج تمنا رسیدن-بسیار مشتاق شدن-بی تاب شدن

 

 

بی تفاوت-بی اعتنا
از جیب خوردن-در آمد نداشتن-از بس‌انداز خرج کردن
زردمبو-آدم ضعیف و کم خون-دارای رنگ و روی زرد
زدن رای کسی-کسی را از تصمیمی منصرف کردن

پی جوری کردن-پی جویی کردن-دنبال نمودن

 

خوش بیار-آن که کار و روزگار بر وفق مرادش می گذرد-خوش شانس

به هم زدن دم و دستگاه-سر و سامان دادن-درست کردن-تشکیل دادن

چپ دادن-رد کردن

پیچه-نقابی که در گذشته زنان بر روی می گذاشتند

خاک بر سری-بی آبرویی

بیخ گیس ماندن- بیخ ریش ماندن

 

افقی برگشتن-شهید شدن و روی دست‌ها تشییع شدن

بره کُشان-فرصت خوش گذرانی-هنگام استفاده های مالی

دو راهی-آن جا که راه دو شاخه می شود
رفتن از رو-خجالت کشیدن-شرم کردن-از میدان به در رفتن-مجاب شدن
 

آشنایی به روشنایی انداختن(پس از مدت‌ها تصادفی آشنایی را دیدن)

خیک محمد-آدم چاق و فربه

خشت به قالب زدن-نگا. خشت انداختن

آقبانو(نوعی پارچه‌ی نخی نازک)

 

رو آوردن-مراجعه کردن-دست به دامن شدن-پناه جستن
انداختن توی هچل-دچار دردسر و ناراحتی کردن

تخته زدن-پنبه زدن

رنگ-حیله-نقشه-تدبیر

تپیدن-به زور و با پر رویی وارد جایی شدن

زاد و رود-زاد و ولد-فرزندان

دمدمی-دو دل-مردد-کسی که هر ساعت خوی و حالت دیگری دارد

زرت و پرت-چرت و پرت

آفتابه گرفتن-آفتابه برداشتن

از جا پریدن(یکه خوردن، عصبی شدن)
آسمان با زمین دوختن(داشتن کمال مهارت در تیراندازی)

زیر چیزی زاییدن-از سنگینی کاری از پا درآمدن و کار را به پایان نرساندن
چله اش افتادن-آبستن نشدن زن

 

خیرات کردن-چیزی را

پاسور زدن-پاسور بازی کردن

درس گرفتن-پند آموختن-عبرت گرفتن

پاچه ی کسی را گرفتن-بی جهت و بی مقدمه برکسی آشفتن

چوروکیدن-چوروک خوردن-چین برداشتن

چس دماغ-پر افاده-پر ادعا

خال به خال-خال خال

چیزی شدن-اهمیت و اعتباری پیدا کردن-به جایی رسیدن

تخم طلا گذاشتن-کنایه از چیز گران بها آوردن-کار بسیار مهمی انجام دادن

جوغ-جوی آب

تند نویس-کسی که سریع می نویسد
زحمت کش-کارگر-پیشه ور

الکی(بی‌هوده، بی‌خود، دروغکی)

چشم دوختن-زل زدن-با دقت چیزی را نگاه کردن

آنکادر کردن(اصطلاحی در ارتش برای جمع‌کردن رختخواب)

زال و زندگی-وسایل زندگی-اسباب معیشت

چرخ دستی-چرخ خیاطی که با دست به حرکت می افتد

زیاده روی-افراط-اسراف

 

 
اخت شدن با کسی(مانوس شدن با کسی)
تلپی-برای نشان دادن افتادن بدون مقاومت به کار می رود

چرب و چیلی-پر چربی-پر روغن

رگ به رگ شدن-ضرب خوردن و پیچیدن مفصل

خط افتادن-خراش افتادن

جیره خوار-کسی که از جایی یا کسی جیره و مزد دریافت می کند-مامور

پشم ریختن-از میان رفتن توانایی و مقام

خوشاب-میوه ی پخته در آب و شکر-کمپوت

آپارتی-زن بی‌حیا و بدزبان-سلیطه-پاچه‌ورمالیده

به زخم خود زدن-دردی را درمان کردن-گوشه ای از گرفتاری خود را سامان دادن

 

دَمب چیزی را چسبیدن-کاری را پی گیری کزدن و ادامه دادن

پاتختی-چارپایه ی کوچک کنار تختخواب-روز بعد از عروسی

بازداشتگاه-زندان موقت

چَکی-وزن نکرده-یک جا

از زور پسی به گربه آقا عمو گفتن(با دشمنی که دفع آن نمی‌توان، مدارا کردن)

چارچوب-قاب-چهار چوب که چیزی را در بر گیرند

دست چپی-از جناح چپ-مخالف حکومت

دنگ کسی گرفتن-هوس نابه جا کردن برای انجام کاری-تصمیم ناگهانی برای کاری گرفتن

خایه دستمال کردن-چاپلوسی کردن-منت کشیدن

دوختن چشم-زل زدن-با دقت چیزی را نگاه کردن

تیپ زدن-شیک و پیک کردن-خود را آراستن

چشم روی هم گذاشتن-نادیده گرفتن-گذشت کردن
 

 

بلبشو-هرج و مرج-شلوغی

دو لُپی خوردن-دو لُپه خوردن-هم از آخور خوردن-هم از توبره

بچاپ بچاپ-اوج سوء استفاده و دزدی

داش-لوطی-مشدی

 

از این حَسن تا آن حَسن صد گز رسن-در باره‌ی دو چیز گویند که ظاهری یکسان و بهایی بسیار متفاوت دارند

دسته هاون-استوانه ای فلزی یا چوبی برای کوبیدن چیزها در هاون

خپله-چاق و کوتاه قد

آب را گل آلود کردن-برای سود خود کارها را به هم زدن

دل کسی خون بودن-سخت رنجیده بودن-بسیار اندوهناک بودن

 

چپری آمدن-زود آمدن

بر انداز کردن-کسی یا چیزی را عمیقا

جان دادن برای چیزی-برای چیزی سخت مناسب بودن

 

 

 

روز بد نبینی-امیدوارم به سرت نیاید

بازی در آوردن-بهانه آوردن-دبه در آوردن

زیر چیزی زاییدن-از سنگینی کاری از پا درآمدن و کار را به پایان نرساندن

زردمبو-آدم ضعیف و کم خون-دارای رنگ و روی زرد

ریقش را در آوردن-بیرون آوردن مواد درون امعا و احشا

ریش تپه-پر ریش-دارای ریش انبوه

از بیخ-یکسره-به‌کلی-کاملن

حرف از دهن کسی قاپیدن-سخن کسی را به نام خود قلمداد کردن

 
پرت گفتن-حرف بی معنی زدن

رنگ گذاشتن و رنگ برداشتن-رنگ به رنگ شدن

بغداد آباد-شکم سیر

پیزر در جوال گذاشتن-در فریبکاری مهارت داشتن

از حد (توانایی) خود تجاوز کردن

چهل منار-تخت جمشید

در به دری-بی خانمانی-آوارگی

بامبه-توسری

زنگ-زمان آموزش درس یا فاصله ی میان دو درس در مدرسه

افتادن تشت کسی از بام-رسوا شدن-باز شدن مشت کسی

آب و گِل-بر و رو-سرشت آدمی

در دل آمدن-به دل برات شدن-به خاطر خطور کردن-احساس واقعه ای خوب یا بد کردن

 

خوش لباس-نگا. خوش پوش

داغ و درفش کردن-مجرمی را برای اقرار کردن داغ کردن

از نان خوردن افتادن-نان کسی آجر شدن

آستین از چشم برداشتن-آشکارا گریستن

زیپ-نوعی بست ساخته شده از دو نوار دارای دندانه های فلزی یا پلاستیکی قابل درهم افتادن

پلکیدن-در جایی رفت و آمد کردن-آهسته و آرام رفتن-ول گشتن

آبِ دندان(حریف ساده)

حرص کسی را درآوردن-کسی را خشمگین کردن

دور تا دور-گرداگرد-اطراف

خرج جیب-توجیبی-خرج غیر لازم

 

ذکر مصیبت-بیان درد-یادآوری رنج های خاندان محمد و به ویژه حسین

دور سر چرخاندن و دادن-صدقه دادن

آدم عوضی-کسی که ظاهرش با باطنش یکی نیست-بدطینت

چشم و ابرو آمدن-دلبری کردن-عشوه آمدن

بوگندو-آدم کثیف و بد بو

پزا-زود پخت شونده

حرف پوچ-سخن بی معنی

 

چروک خورده-چین خورده-ناصاف شده

خوش ظاهر-دارای ظاهر آراسته-کنایه از بدجنس

پاردم ساییده-کهنه کار-ناقلا

آش دهن‌سوز-هر چیز مطلوب و پسندیده

تپق زدن-بیرون شدن بی اراده ی کلمه از زبان-چیزی جز مقصود گفتن

پیش و پس کار را نگاه کردن-جوانب کار را سنجیدن

دود-دخانیات-مواد مخدر
از کیسه شدن-هدر شدن-ضرر کردن

چاشته بندی-ته بندی

خود را خراب کردن-خود را کثیف کردن

آلت فعل(وسیله‌ی انجام کار)
رضایت نامه-نوشته ی حاکی از رضایت
رج زدن-ردیف ایستادن-صف بستن-نوشتن مشق به ترتیب عمودی
پات-بی آبرو-بی تربیت

 
آش و لاش(به‌کلی متلاشی‌شده، له‌ولورده)

 
از این شاخ به آن شاخ پریدن-دائمن از موضوع منحرف شدن و به مطالب فرعی پرداختن

پا سوز-عاشق شیفته

آب شیراز-شراب

بالا تنه-از کمر به بالای بدن

جای مهر گذاشتن-چیزی را به عمد در جایی گذاشتن تا به آن بهانه دوباره به آن جا آمدن

انسان بودن-شریف و درست بودن
جای پا-اثر-نشانه-رد

چنگک-قلاب آهنی نوک تیز

 
خرده ریز-اثاثه ی اندک و کم مصرف-آشغال

تکه-پاره ای از چیزی-زن زیبا و خوشگل-لقمه

حساب کسی را رسیدن-از کسی انتقام گرفتن-کار کسی را ساختن

چوب پنبه-چوبی سبک برای بستن سر بطری

خوش خور-کسی که همیشه غذای خوب بخورد

رها کردن به امید خدا-دست کشیدن و به جریان روزگار واگذار کردن

 
چشم از کاسه درآمده-چشم وزقلمبیده-چشم بیرون زدن

ریز ریز کردن-کاملن خرد و کوچک کردن

چشم زهره رفتن-با خشم نگاه کردن

دریده-وقیح-بی شرم-پر رو

دیزی-ظرفی سفالی یا فلزی که در آن آبگوشت می پزند-آبگوشت

 

جامغولک-حقه-حیله

دست بالا را گرفتن-حداکثر را فرض کردن

بیرون زدن-ناگهان از جایی بیرون رفتن

 

بخیر و خوبی-صحیح و سالم-بسلامتی
دروازه بان-محافظ دروازه در فوتبال-گلز

دیوار به دیوار-بی فاصله-به هم چسبیده

در دهان را چفت کردن-خاموش شدن-رازداری کردن

 

از مرحله پرت بودن-یکسره بی‌اطلاع بودن