کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری ایرانی قسمت 231

خون کسی را کثیف کردن-کسی را بسیار عصبانی کردن

خون خون کسی را خوردن-بسیار خشمگین شدن و چیزی نگفتن

 

آیه آمدن(سوگند یاد کردن، به قرآن سوگند خوردن)

جزاندن-آزار و اذیت کردن

چراغ الله-نگا. چراغ

چپ دست کسی-که کارهایش را با دست چپ می کند

خیط کردن-نگا. خیت کردن

آتشِ تر-شراب-لب معشوق

پادویی کردن-فرمان برداری از استادان در مورد کارهای سرپایی-فراهم آوردن مقدمات

انگشت به دهان-حیرت‌زده-سرگشته

آینه‌ی دست(تیغ و خنجر)

آب مریم(شیره‌ی انگور، عصمت و طهارت)

روکش-پوشش یا ورقه ای که روی چیزی می کشند

خیابان گرد-بی کاره-ولگرد

جملگی-تمامن-سراسر

تخته پاک کن-چیزی که با آن تخته سیاه را در کلاس پاک می کنند

جگر خون کردن-رنج بسیار دادن

 

 

بد بیاری-بد شانسی-ناسازگاری بخت-چپلی

 

دست و رو نشسته-ناکس-ناچیز

زنده به گور-کسی که در تیره روزی به سر می برد و زندگی اش فرقی با مردن ندارد

حاشا و کلا-هرگز-ابدن-به هیچ وجه
دستگیر شدن-فهمیدن-متوجه شدن-بو بردن-عاید شدن-بازداشت شدن

خُلق تنگ-عصبانی-خشمگین

تیر کردن کسی-کسی را تحریک کردن و به کاری واداشتن

از زورِ(از شدت، از بسیاری)

از سر وا کردن-کاری را سرسری انجام دادن

دلداری دادن-تسلی دادن

تکان خوردن-ناگهان ترسیدن-جاخوردن-از جا حرکت کردن

خشکه نان-نانی که بیش از اندازه در تنور مانده و خشک شده است

از بیخ عرب بودن(یکسره منکر شدن، به‌کلی زیر چیزی زدن)

بی فکر-لاابالی-بی قید
پیگرد-پی گیری-تعقیب

خوش خور-کسی که همیشه غذای خوب بخورد

ارواح بابات-به هنگام سرزنش برای ناکام شدن در کاری گفته می‌شود
زبان گیره-وسیله ای که پزشک با آن زبان بیمار را هنگام معاینه گرفته و نگاه می دارد

اکبیری(زشت، بی‌ریخت)

رم دادن-رماندن-فراری دادن

تریت- تلیت

از دولت سر(به لطف کسی، از برکت وجود کسی)
توپ و تشر آمدن-تهدید کردن-با فریاد کسی را خطاب کردن

جاجا-آوازی که با آن مرغ را به لانه اش می رانند

 

دیم-زراعتی که از آب باران آبیاری می شود

جیک جیک کردن-غرغر کردن-جویده جویده حرف زدن

از زمین سبز شدن-ناگهان و بی‌خبر پدیدار شدن-به‌طور غیرمنتظره حاضر شدن

پشت اندر پشت-نسل اندر نسل

ریسه شدن-پشت سر هم قرار گرفتن-به دنبال هم به جایی رفتن

 
خایه ی غول را شکستن-به تمسخر برای کوچک کردن و ناچیز شمردن کار کسی می گویند
باجی-خواهر-زن ناشناس

رو شویی-ظرف یا دستگاهی که برای شستن دست و صورت نصب می کنند

بادمجان دور قاب چین-آدم چاپلوس-متملق-سبزی پاک کن
داد و قال-داد و فریاد-قیل و قال

 

بخور بخور-خوردن فراوان از مال دیگران

 

بازاری-دارای شغلی در بازار-مبتذل

به تر تر افتادن-اسهال گرفتن-دچار شکم روش شدن

چاره ساز-خداوند

تنبل خان-تن پرور
خرت به چند-کی از تو پرسید؟ به حساب آوردن-اعتنا کردن

دست شستن از چیزی-از چیزی دست کشیدن-از داشتن چیزی ناامید شدن

 

چلک بازی-بازی الک دولک

تنوری-پخته شده در تنور

حکیم جواب کرده-یتیم

پاپی بودن-دنبال کردن-اصرار ورزیدن

 

دار کشیدن-دار زدن

ته دیگ-برنج برشته شده و چسبیده به ته دیگ و یا چیزی که زیر برنج در ته دیگ بگذارند

جِر جِر کردن-چیزی را پاره پاره و ریز کردن-مانند کاغذ و پارچه

تنگاتنگ-بسیار نزدیک به هم-بدون فاصله

زُل-خیره

 

حق کسی را کف دست کسی گذاشتن-کسی را به سزای کار خود رساندن

خیت شدن-شرمنده شدن-کنفت شدن-بور شدن

بوق سحر-نزدیک صبح-سحرگاهان

 

خر کسی از پل گذشتن-گره کار باز شدن-از گرفتاری خلاص شدن

پِتل پُرت-بیان عامیانه ی پترزبورگ-جای بسیار دور

 

 

 
خر پول-دارای پول زیاد-تروتمند
الف شدن اسب(هر دو پا بلند کردن اسب)

چل ستون-شبستان مسجد
پشت اندر پشت-نسل اندر نسل

چاپچی-دروغ گو-لاف زن

 

به تته پته افتادن-به لکنت زبان افتادن

جَخ-تازه-هنوز-فوقش

خر تو خر-پر هرج و مرج-بی نظم

چارچوب-قاب-چهار چوب که چیزی را در بر گیرند
ژاندارمری-نهادی که عهده دار حفظ نظم و قانون در بیرون از منطقه های شهری است

بفرما زدن-تعارف کردن

رفتن توی بحر چیزی یا کسی-در چیزی یا رفتار کسی دقیق شدن
در رفتن کار از دست کسی-قافیه را باختن-اراده ی کار از دست کسی خارج شدن

جنگ زرگری-دعوای دروغین-جنگ مصلحتی
آلاف و الوف(مال و ثروت، جاه و مقام)

خیس کردن-ادرار کردن به خود
استخوان‌بندی(درست کردن انگاره و طرح)

اختلاط کردن(بی‌هدف از این در و آن در گفت‌وگو کردن)

استخوان‌بزرگ-شخص دارای اصل و نسب

 

پلاسیدن-پژمرده شدن-از دست رفتن تازگی و شادابی

ترکمون زده-نوعی دشنام است. توهینی برای زاییدن یا خراب کاری

جا نیاوردن-کسی را نشناختن

اسم درگوشی-نام دوم فرد مسلمان که نام یکی از امامان است

از این رو به آن رو شدن(یکسره دگرگون شدن، به‌کلی تغییر کردن)

تو خشت افتادن-به دنیا آمدن

خاکشیر-کنایه از خرد و ریز ریز

جیب کَن-کسی که کارش اخاذی و تلکه است-کسی که دیگران را می دوشد

حرز جواد با خود کردن-همیشه با خود داشتن

 
خوش خرید-کسی که چانه نمی زند و نقد معامله می کند
اوف شدن((به زبان کودکان) زخم شدن، درد داشتن)
آیینه‌ی اسکندری-آفتاب

اشک تلخ-شراب-اشک عاشق

خبرکشی کردن-سخن چینی کردن

چای دبش-چای مرغوب که دهان را گس کند
خاطر خواه-عاشق-دل باخته

داداش-برادر-لفظی برای ابراز صمیمیت

دست و دل کسی به کار نرفتن-میل به کار نداشتن

 

به حرف کشیدن- به حرف آوردن کسی

 

اهل آن کار (کار بد)

ته بر کردن-از ته بریدن
تَک تَک-یکی یکی-جدا جدا

باربند-جای نهادن و بستن بار
دل و قلوه ای-کسی که دل و قلوه می فروشد

روی غلتک افتادن-جریان دلخواه و طبیعی را به دست آوردن-دور برداشتن و سرعت گرفتن

بید خورده-کهنه و فرسوده
از نافِ جایی آمدن(کاری را به‌خوبی اهل جایی انجام دادن)

رو انداز-لحاف

دوره گرد-غیر ثابت-دست فروش

جوجه خروس-جوان تازه به دوران رسیده

بار گردن کسی گذاشتن-کاری را به زور و اصرار به عهده ی کسی گذاشتن

آیَم سایَم(گاه‌کاهی)

اشک کسی دم مشکش بودن(سخت زود رنج بودن، زود به گریه افتادن)

اخلاق سگی-تندخویی بیش از اندازه-ناسازگاری با همه

 

دیگ و بادیه را گرو گذاشتن-بسیار تهی دست و بی چاره شدن

بد مصب-بد مذهب-لاکردار-بی مروت

خُردمُرد شدن-ریزه ریزه شدن

اسرار مگو-حرف‌های ناگفتنی

جغور بغور-جگر و دل و قلوه ی گاو یا گوسفند که خرد کرده و با پیاز در روغن سرخ کنند

از سر دست-کار یا سخنی که فورا و بدون تامل بکنند یا بگویند

بار کسی نبودن-شعور و آگاهی نداشتن

باد به آستین انداختن-فخر فروختن-خودخواهی کردن

پاشویه-دیواره ی حوض-آبروی کنار حوض

از سفیدی ماست تا سیاهی زغال(همه و همه چیز)

به لج انداختن-به لجاجت انداختن
دیزی-ظرفی سفالی یا فلزی که در آن آبگوشت می پزند-آبگوشت

پَپِه-بی عرضه-پخمه-بی سر و زبان-خجالتی-ترسو
خنزرپنزری-کسی که چیزهای خرده ریزه و کم بها می فروشد

حرف به حرف کردن-موضوع گفت و گو را عوض کردن

دَم نقد-آماده-حاضر

به حول و ولا افتادن-دستپاچه و مضطرب شدن-به تلاش و تقلا افتادن

 
خرجی-پول لازم برای گذران روز

چهار خانه-شطرنجی-خشت خشتی
بد نما-بد منظر-بد نمود-زشت

برج زهر مار-بسیار خشمگین-بسیار اندوهناک

دست و بال-دور و بر-اطراف
چَکه-شوخ و بذله گو

با کسی سرشاخ شدن-با کسی در آفتادن

بی امان-پیگیر-دائم-پیوسته
جاکن کردن-به حرکت درآوردن-کسی را از مقامی دور کردن
تلیت-نان خیسانده در غذای آبکی

دندانه دندانه-دارای برجستگی ها و بریدگی هایی در کناره

خر و پف-نگا. خرناس
 

در تاریکی روشنایی را پاییدن-به طور نهانی مراقب کسی یا چیزی بودن

خواب به خواب شدن-خواب از سر پریدن-بدخواب شدن

خلا-مستراح

دست کسی را پس زدن-دور کردن-نپذیرفتن-رد کردن کسی

 

زیر پای کسی نشستن-کسی را از راه به در بردن-فریب دادن
اشکال‌تراشی-ایرادگیری-گره در کار اندازی

 

دو به دو-دو تا دو تا

پای چیزی را جور کردن-وسیله ی انجام کاری را فراهم کردن
خاک تو سری کردن-نزدیکی کردن زن با شوهر

خر آوردن-بدبخت شدن

دست کسی را بند کردن-به کاری گماشتن

 
آینه‌ی دست(تیغ و خنجر)

 
خوراکی-خوردنی ها جز غذای روزانه-تنقلات-خوردنی
خاور شناس-دانا به فرهنگ شرق
پاپی چیزی بودن-چیزی را دنبال کردن-به چیزی محل گذاشتن

بالا تنه-از کمر به بالای بدن

آوردن-باعث شدن-ایجاد کردن

آخش درآمدن(از درد نالیدن)

پیاده کردن-انجام دادن-تحقق بخشیدن-از هم باز کردن

 
تبدیل به احسن کردن-چیزی را با چیز بهتری عوض کردن

جو گندم-جویی که به گندم شباهت دارد-یک در میان بودن دو چیز

چای قندپهلو-نگا. چای دیشلمه

چوب خط زدن-نشانه نهادن بر چوب خط

دک کردن-از سر وا کردن

انداختن پشت گوش(سهل‌انگاری کردن، دیر انجام دادن، کوتاهی کردن)

ریختن توی دست و پا-فراوان یودن-همه جا پیدا شدن

چرک-کثیف
بمیرم-قربان بروم

 

 
بند انداختن-برچیدن موی چهره ی زنان با نخ تابیده
دور کسی گشتن-قربان صدقه ی کسی رفتن

ار زبان کسی-از قول کسی

زیر جلی-پنهانی-آهسته

اصل‌ کاری-مهم‌ترین چیز یا شخص

چوب پیش کسی گذاشتن-منع کردن کسی از کاری-بازداشتن کسی از انجام کاری

 

اوف شدن((به زبان کودکان) زخم شدن، درد داشتن)

 
از دیوار مردم بالا رفتن(دزدی کردن)

پشت دست را داغ کردن-توبه کردن-برای نکردن کاری با خود شرط کردن

دوربین انداختن-دید زدن-چشم چرانی کردن

آب در جگر داشتن-توانایی مالی داشتن
چله دادن-برای مراسم چهلم مرگ کسی غذا دادن

پیش پا افتاده-کم ارزش-حقیر-معلوم-آشکار

خانه خانه-سوراخ سوراخ-شطرنجی

 

رژیم گرفتن-رژیم داشتن
آب از لب و لوچه‌ی کسی سرازیر شدن(تمایل شدید داشتن، به طمع افتادن)
از ریش کسی دست برداشتن-کسی را به حال خود گذاشتن
جلز و ولز-سوز و گداز

پا گیر-سگی که حمله می کند و گاز می گیرد

تریش-پارچه یا پوست بلند و باریک

دراز به دراز-تعبیری برای کسی که مدتی دراز خوابیده است
زخمه-ضربه ای که برای نواختن به تار می زنند.
چس محل کردن-بی اعتنایی کردن

خوش معامله-خوش حساب-کسی که آلت تناسلی قوی دارد

جان کندن-رنج بسیار بردن-با سختی فراوان کاری را انجام دادن
جان کسی به نانش بسته بودن-بسیار خسیس بودن که حاضر باشد جان بدهد نان ندهد

دَم دادن-دل دادن-جرات دادن-گستاخ کردن

دالنگ و دلونگ-صدای زنگ چارپایان

ریز ریز-خرد شده-کاملن خرد

این تن را کفن کردی(این تن بمیرد)

زیر ِ گوش-سخت نزدیک-دم دست

حلال واری-نگا. خلال وار
پشت سر هم-پیاپی متوالی

پفکی-سخت بی دوام و ضعیف

خاکروبه-زباله-آشغال

خیر ندیده-نفرینی است به معنی امیدوارم خیر نبیند

 
جر و بحث-مجادله ی شدید گفتاری

 

تو حرف کسی دویدن-حرف میان حرف آوردن-حرف کسی را قطع کردن

بخاری از کسی بلند نشدن-به حال دیگری سودی نداشتن-توانایی و برش نداشتن

بوق کسی را زدن-از مقام افتادن-از دور خارج شدن

آرواره‌ی کسی لق بودن(سرنگهدار نبودن، پرچانه بودن)
بز رو-راه باریک و پرپیچ و خم در کوه و جنگل

دم کوتوله-کوتاه قامت-چیز کوچک

 

 

پرت شدن-دور افتادن از مطلب

 

الم‌شنگه(هیاهو، آشوب، جنجال، داد و قال)

تِر زدن-خراب کردن کار

اجاق‌کور-نازا-بی فرزند

پوست از سر کسی کندن-کسی را سخت آزار و گوشمالی دادن-کشتن

 

باری به هر جهت کردن-در انجام کاری تعلل و تردید کردن

دست کردن-دست فرو بردن

از جایی آب خوردن-ناشی از چیزی بودن
 

دست به سر کردن کسی-کسی را به بهانه ای برای انجام کاری بیرون فرستادن-کسی را رد کردن

باد هوا خوردن-درماندگی و فقر کامل داشتن

خیمه شب بازی-نمایش عروسکی-حیله و تزویر

آشی بودن زندگی(نامساعد بودن حال و احوال)
دست به ریش گرفتن-ضمانت و تعهد دادن

پرت گفتن-حرف بی معنی زدن
جیز گر-ربا خوار-کسی که از دیگران برای دادن مکان غیرقانونی پول می گیرد
اسم شب(کلمه‌ی رمز برای عبور به هنگام شب)

دستمالی-دست مالیدن

چشم و ابرو آمدن-دلبری کردن-عشوه آمدن

پوشال-چیزهای سبک-میان تهی و بی ارزش
چشم زخم میرزا مهدی خانی-شکست بزرگ

این خط و این نشان(عبارتی تهدیدگونه برای منع کسی از چیزی یا انجام کاری، نگویی که نگفتم.)

این تن بمیرد-سوگندی که یا در اصرار و یا در اثبات حرف خود یاد می‌کنند

بی فک و فامیل-بی کس و کار

روی چشم-اطاعت می شود !

ترقه فرنگی-بچه ی شرور

آهوی شیرافکن(چشم محبوب)
دانه دانه-یک یک
دُهُل دریده-بی شرم-ناپارسا

از ران خود کباب خوردن-با سختی چیزی به‌ دست آوردن

دل و جگر چیزی را بیرون آوردن-چیزی را به هم ریختن-نامرتب و درهم و بر هم کردن

دو دوزه بازی-دو رویی-کلک زنی

 

چار طاق-به طور کامل

استخوان‌بزرگ(شخص دارای اصل و نسب)

آی زکی-در مقام ریشخند و تحقیر گفته می‌شود

حرام کردن-تلف کردن-از میان بردن نتیجه و فایده
راحت کردن خیال کسی-به کسی اطمینان خاطر دادن
پیل پیلی رفتن- پیلی پیلی خوردن

پوشالی-بی ارزش- بی مصرف

زیر سر کسی بودن-مسئول کاری بودن-در کاری دست داشتن

خیابان گز کردن-ول گشتن

زیر دریایی-کشتی جنگی که می تواند در زیر آب حرکت کند

 

خشک شدن شیر کسی-به کسی که زیاد حرص می خورد و جوش می زند می گویند

پیش قسط-پرداختِ پیش از آغاز قسط بندی

زود رنج-نازک دل-حساس

 

پیشکی-جلوتر-از پیش-به طور مساعده

به هدر دادن-تلف کردن-تباه کردن-از دست دادن

جُعلق-آدم بی سر و پا و بی ادب
دست کسی را توی پوست گردو گذاشتن-کسی را گرفتار مشکل و سختی کردن

بیراهه-راه میان بر ولی دشوار

خون جگر-رنج بسیار-غم فراوان

تت و پت-لکنت زبان

 

اتیکت(برچسب، آداب و رسوم، قاعده)

پاشنه ی در-چارچوب در که لولا دارد و در روی آن می چرخد

زبان کوچک-گوشت زبان شکل آویخته در حلق
چارده معصوم-پیامبر اسلام و دخترش فاطمه و امام علی و یازده امام دیگر شیعیان

پخش-پراکنده

روشن کردن چراغ اول-نخستین پولی که معرکه گیران از تماشاچیان می گیرند

جهیزیه-نگا. جهیز

اَل اَمان(زینهار، پناه بر خدا)

بلا به دور-بلاها دور باد

دلسوزه-سوختن دل از حسد و مانند آن

چشم دو دو زدن-تکان تکان خوردن چشم

خیساندن-در آب فرو بردن-در آب گذاشتن-خیس کردن

دیر فهم-کند ذهن-کودن

اوراق شدن-از هم پاشیدن-از کار افتادن

 

خودرنگ-دارای رنگ طبیعی

چوب کاری کردن-از کسی پذیرایی زیاد کردن-به کسی محبت بسیار کردن-کتک زدن بیش از حد

آب اندام-زیبا تن و خوش‌رو
رد گم کردن-اثر چیزی یا کاری را از میان بردن-گمراه ساختن-نظر کسی را از چیزی منحرف کردن

خیر مقدم-خوش آمد

تمدن داشتن-دارای تربیت بودن

از جیب رفتن(سود یا لذتی را از کف دادن)

اسم‌ورسم-نام و مقام-شهرت و اعتبار

تب خال زدن-در آمدن تب خال دور دهان

 

چشم کسی را خون گرفتن-سخت خشمگین شدن

از ریخت افتادن(تناسب خود را از دست دادن، بی‌جلا و جلوه شدن)

 

زود رنج-نازک دل-حساس

این در و آن در زدن-برای انجام کاری کوشش بسیار کردن
پشت اندر پشت-نسل اندر نسل

خدا قوت-خدا قوت بدهد-خسته نباشی

بریدن از کسی یا چیزی-دست کشیدن از چیزی-ترک کردن-قطع رابطه و دوستی

 
به دو دو افتادن-گود رفتن چشم بر اثر ضعف یا بیماری

دنده نهادن-قبول کردن-رغبت کردن

دست نخورده-استفاده نشده-چنان که نهاده باشند

دست به جیب-بخشنده-خرج کن

بکُش-تا سر حد مرگ-بیش از حد توانایی

خال-نقطه ی سیاه-لکه

چاک کردن-نگا. چاک دادن

بیا برو-رفت و آمد بسیار-معاشرت فراوان

به نام نقی، به کام تقی-سودی که از آن کسی است نصیب کس دیگری شود

 

پراندن-بی اراده حرف درشت و بی جایی در سخن آوردن-گاه گاه در نهان تباهی کردن زن

ریغماسی-ضعیف و مردنی-مریض و کم مقاومت

آفتاب لب بام(پیری نزدیک به مرگ)

اسیر خاک-مرده-تن‌پرور

خود را به آن راه زدن-خود را به نادانی زدن-به عمد بی توجهی کردن-خود را بی اطلاع نشان دادن

دهان کسی چاییدن-آرزوی محال داشتن-از عهده ی چیزی بر نیامدن

دهان کسی بوی شیر دادن-با وجود کوچکی کار بزرگ کردن و نتوانستن

حسینقلی خانی-با هرج و مرج-بی قانون

دندات روی جگر گذاشتن-طاقت آوردن-تحمل کردن-تاب آوردن

خون جگر-رنج بسیار-غم فراوان

 
دل کسی تو ریختن-دچار دلهره ی ناگهانی شدن-وحشت کردن

 

دهن کجی کردن-ادا و شکلک در آوردن برای مسخره کردن-بی اعتنایی کردن

پر کسی به پر کسی گرفتن-برخورد مختصری با کسی داشتن

دستکاری-دست بردن در چیزی

پا دری-فرشی که پای در می اندازند-سنگی که کنار در می گذارند تا باد در را حرکت ندهد
حلوا حلوا کردن-نهایت احترام و حق شناسی را کردن

چپ دادن-رد کردن

دنیا دیده-آزموده-سرد و گرم چشیده

جان در یک قالب-نهایت دوستی و صمیمیت

آستین بر چشم گذاشتن-پنهان گریستن

ادا در آوردن-مسخرگی کردن-تظاهر کردن-تقلید کردن

حشر و نشر داشتن-نشست و برخاست داشتن دوستی و رفت و آمد داشتن

تپیدن-به زور و با پر رویی وارد جایی شدن

بی سر و ته-بی معنی-بی هوده-بی نظم

دست راستی-از جناح راست-موافق حکومت

 
چپو کردن-چاپیدن-غارت کردن
زخمه-ضربه ای که برای نواختن به تار می زنند.

 

تشنه بودن به خون کسی-خواهان مرگ کسی بودن

دکان کسی را تخته کردن-کسب کسی را از رونق انداختن-دست کسی را از چیزی کوتاه کردن

فرض کنیم که
پس کله ی کسی زدن-کسی را به کاری واداشتن
چاله سیلابی-نگا. چاله خر کشی
چاچول زدن-گشت و گذار بی هوده-ول گردی

داریه زنگی-دایره ای دارای سنج های کوچک که چون آن را بنوازند از آن ستج ها آواز بر می آید

پوشک-کهنه ی بچه

خربان-صاحب خر-خرکچی

دنگ و فنگ-طول و تفصیل-مقدمه چینی فراوان-تشریفات زیاد