منتخبی از فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری قسمت 129

رده-حرف زشت یا نامربوط

دادار دودور-عِرض و ناموس زن-آلت تناسلی مرد-هارت و پورت

چپ چپ به کسی نگاه کردن-با اوقات تلخی-بدبینی یا اعتراض به کسی نگاه کردن

چرچر کسی را به راه انداختن-اسباب عیش و نوش کسی را فراهم کردن

آیینه‌ی اسکندری(آفتاب)

خبر داغ-خبر بسیار مهم

جَغُل مغل-شکمبه-سیرابی

اهل بیت(اهل خانه، خانواده)
چِلپ چِلپ-صدای برخورد دست یا پا با آب

اُرُسی(کفش)

به حال آوردن-به هوش آوردن-به کسی شور و حال دادن

خاله وارَس-آدم فضول

حمال-باربر-ناشی و مبتدی-بی مهارت و بی استعداد

آپارتی(زن بی‌حیا و بدزبان، سلیطه، پاچه‌ورمالیده)

پاشنه کوتاه-کفشی که پاشنه ی کوتاه دارد

تصدق شدن کسی را-بلاگردان کسی شدن-قربان صدقه ی کسی رفتن

 

پنج تن آل عبا- پنج تن

چس گره زدن-نهایت خست به خرج دادن

در به در شدن-آواره شدن-بی خانمان شدن-جا و منزل مناسبی نداشتن

دسته-جمعیت سینه زن

 

آدم بی‌معنی-آدم بی‌خود

جیغ-فریاد-صدای نازک و بلند

دم به تله ندادن-با احتیاط رفتار کردن-خطر نکردن

بامبول-حقه-کلک

بلغمی مزاج-آدم خونسرد و اخمو

آبِ آب-آبکی-بی‌مایه-بیرنگ

حال کردن-لذت بردن

خاک به دهنم-زبانم لال

 

 

 
آب چشم گرفتن-ترسانیدن-به گریه انداختن

پدر زن سلام-نخستین دیدار داماد در خانه پدر زن

حقه باز-شعبده باز-تر دست-مکار

خیس خوردن-آب به خود گرفتن-با مایعی مخلوط شدن

 

آسمان تا زمین(تفاوت بسیار)

روگیر کردن-در رودربایستی ناگزیر به انجام کاری کردن-نگا. روبند کردن

چلک بازی-بازی الک دولک
خیال کسی را راحت کردن-موجب اطمینان خاطر کسی شدن-به کسی جواب رد دادن

آب نخوردن چشم(امید نداشتن)

دهن-واحد آواز خواندن

پخش و پلا-پراکنده-تار و مار

پاپی شدن کسی-به کسی ایراد گرفتن-کسی را اذیت کردن

رو دست خوردن-فریب خوردن-خام شدن

پاری ها-برخی-دسته ای از مردم

چرسی-آدم معتاد-افیونی

حی و حاضر-آماده
خانه خراب-بدبخت شده-بی چیز شده-زیان دیده
دست پاچگی-شتاب زدگی-اضطراب

چرک و خون-چرک آلوده به خون

تشت کسی از بام افتادن-رسوا شدن-آشکار شدن راز

به خنس و پنس افتادن-به وضع بد مالی دچار شدن

خرده فروش-فروشنده ی اجناس در اندازه های کم

اشتباه لپی(اشتباه لفظی)

ریشه کردن-قوام یافتن-جایگیر شدن-مستحکم شدن وضع
دو دل-مردد-بی تصمیم

زانو-قطعه ی استوانه ای با زاویه های گوناگون برای تغییر مسیر لوله یا گرفتن انشعاب

چوب کاری کردن-از کسی پذیرایی زیاد کردن-به کسی محبت بسیار کردن-کتک زدن بیش از حد

اِحلیل خوردن-فریب خوردن
بی معنی- بیخود

بوق کسی را زدن-از مقام افتادن-از دور خارج شدن

دود چراغ-کشیدن شیره

 

آدم بی‌سر و پا(متضاد آدم درست‌وحسابی)

زغنبود-کوفت-زهرمار-خفه شو!

آفتاب به ملاج کسی خوردن(دیوانه شدن، خل شدن)

 

زدن بر طبل بیعاری-خود را به بی دردی زدن

 

تنگ بودن قافیه-مشکل بودن کار

رفتن از رو-خجالت کشیدن-شرم کردن-از میدان به در رفتن-مجاب شدن

پیراهن عثمان کردن-بهانه قرار دادن

تخم طلا گذاشتن-کنایه از چیز گران بها آوردن-کار بسیار مهمی انجام دادن

دست یکی داشتن-همدست شدن-متحد شدن
دیالله-زود باش دیگه !
به خاطر داشتن-به یاد داشتن-از بر بودن

اُق زدن-بالا آوردن
بی پایه-دروغ-پوچ

داغ کسی را تازه کردن-کسی را به یاد مصیبتش انداختن

حرف نشنو-خیره سر و یکدنده

رعایت کردن-نگاه داشتن حق کسی

زیر جامه-زیر شلواری

پیش کرایه-کرایه ای که در مبدا پرداخت می شود

زبان درازی کردن-با گستاخی و بی ادبی خارج از حد خود سخن گفتن

آفتابگیر(جایی که آفتاب بر آن بتابد، سایبان، چتر آفتابی)

 

چراغان شدن-جشن گرفتن
زُهم-بوی تند و زننده ی گوشت گندیده یا تخم مرغ فاسد

خیلی آب خوردن-گران تمام شدن-هزینه ی سنگین داشتن

خواب آور-مخدر-بی هوش کننده

آفتاب‌رو(جایی که آفتاب بر آن بتابد)

دل کسی تو ریختن-دچار دلهره ی ناگهانی شدن-وحشت کردن

چُسَکی-کم دوام و سرهم بندی شده

ته ریش-ریش اندک

پیش غذا-آن چه پیش از غذای اصلی می خورند

از ریش کسی دست برداشتن-کسی را به حال خود گذاشتن

پیسی سر کسی در آوردن-با کسی نهایت بدرفتاری را کردن

بنا-قرار

برخورد-بهم خوردن-تصادف

پلیتیک زدن-سیاست به کار بردن

جان به سر شدن-بی قرار شدن-سخت نگران شدن

زانو انداختن شلوار-کش آمدن پارچه ی شلوار در قسمت زانو
خبط کردن-اشتباه کردن-به خطا افتادن

حاجی لک لک-لک لک-شخص بلند قد

خنکای صبح-سحرگاه

جواب دوپهلو-جواب نامشخص و مبهم
اهل نشست(تارک دنیا، گوشه‌نشین)

حسرت-آرزوی سخت-خواهش بزرگ

پیش پرده-نمایشی کوتاه پیش از آغاز نمایش اصلی

روغن گرفتن از آب-از هر اتفاق خوب یا بدی به سود خود بهره گرفتن

رشته ی سر در گم-وضع بغرنج-کار دشوار

ته خانه-لوازم بی مصرف-بقایای اثاث خانه

دود-دخانیات-مواد مخدر

خنسی-گرفتاری-تنگدستی
زبان تلخی-درشت گویی-گفتار خشن

آن سرش ناپیدا بودن-برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود
ترس بر داشتن کسی را-از وارد شدن به کاری بیم داشتن
آروغ بی‌جا زدن(نابه‌جا سخن‌گفتن، نسنجیده کاری کردن)

زیر نافی-هدیه ای که برای بریدن ناف نوزاد به قابله می دهند
پَخت-لوازم مورد نیاز زندگی

پاتیل شدن-از مستی از پای در آمدن-دیگرگون شدن حال

دست پیش گرفتن-پیشدستی کردن-سبقت گرفتن

رد کردن-برگردانیدن-پس دادن-رفوزه کردن-از سر باز کردن-پنهانی دادن-پنهانی عبور دادن

 

جاده کوبی-راه صاف کردن

در قال را گذاشتن-به سکوت برگزار کردن-مسکوت گذاشتن

خون کردن-قتل کردن-آدم کشتن

 

 

چراغان-جشن و سرور پر چراغ

جیک و بیک-دو روی قاپ-دوستی صمیمی

جوکی-مرتاض هندی-آدم لاغر و مردنی-آدم معتاد و مریض

 

دلخور-رنجیده-ملول-گله مند

زغنبود-کوفت-زهرمار-خفه شو!

دوره افتادن-گرداگرد شهر گشتن-به دیدار هر کسی رفتن

پیش قسط-پرداختِ پیش از آغاز قسط بندی

استخوان در گلو داشتن-رنج و سختی کشیدن

داریه زنگی-دایره ای دارای سنج های کوچک که چون آن را بنوازند از آن ستج ها آواز بر می آید

دست نخورده-استفاده نشده-چنان که نهاده باشند

روده گشاد کردن-سکسکه کردن
انگشت در سوراخ مار کردن(دانسته خود را هلاک کردن)

آب از آب تکان نخوردن-رخ ندادن جنجال و هیاهو-آرام ماندن اوضاع

دمر خوابیدن-روی سینه و شکم خوابیدن

بستن به ریش کسی-زنی را به مردی انداختن-با فریب کسی را به کاری واداشتن
 

پیراهن عثمان کردن-بهانه قرار دادن

دبور-بی سر و پا-لات-ولگرد-آسمان جل

این خط و این نشان-عبارتی تهدیدگونه برای منع کسی از چیزی یا انجام کاری-نگویی که نگفتم.

پا در هوا بودن-نامعلوم بودن تکلیف

دست به کیسه شدن-آماده ی پرداخت پول شدن

چراغ چشمک زن-چراغی که خاموش و روشن می شود

جوجه فکلی-تازه کار و نا آزموده

بانی خیر-نیکوکار-کسی که اثر خیر از خود بجا گذاشته است

ددم وای-وای پدرم-برای اظهار تاسف یا مزاح و شوخی گفته می شود

آستین‌سرخود-هر چیزی که وسیله‌ی کاربردش همراهش است

جَفت-چوب بست انگور

از خیر چیزی گذشتن-از چیزی صرفنظر کردن

به هم زدن دم و دستگاه-سر و سامان دادن-درست کردن-تشکیل دادن

جُربزه-قدرت-توانایی

زدن به تور-به چنگ آوردن-تصاحب کردن

رومیزی-منسوب به میز

 
 

آغا‌پنبه-زن بسیار سفیدرو-عروسک پنبه‌ای

چراغانی کردن-جشن گرفتن

چیز دار-ثروتمند

آسمان را سِیر کردن-سخت خوشنود بودن-لذت بسیار بردن

 

خیسیده-چیزی که آب در آن نفوذ کرده است

تو پوزی زدن-تو دهنی زدن-با سخن تندکسی را نا امید کردن
آیه آمدن(سوگند یاد کردن، به قرآن سوگند خوردن)

چوب تو ماتحت کسی کردن-نگا. چوب به آستین کسی کردن

دوره افتادن-گرداگرد شهر گشتن-به دیدار هر کسی رفتن

 

 
 

بند انداختن-برچیدن موی چهره ی زنان با نخ تابیده

تنقل انداختن-جا خوش کردن-پلاس شدن

باخت-آنچه باخته باشند-زیان

جفتک چارکش زدن-کنایه از جفتک زدن

بازداشتگاه-زندان موقت
آینه‌ی زانو-برآمدگی زانو

داریه نم کن-کسی که پوست داریه را نم می زند تا نیکو بنوازد-چاپلوس

دروغ شاخ دار-دروغ بزرگ

دریافت-گرفتن-ادراک

رو شور-سفیداب

خاصه تراش-آرایشگر مخصوص بزرگان

چاپ زدن-چاپ کردن-دروغ گفتن

به کسی رو دست زدن-به کسی حقه زدن-کسی را فریب دادن

خروار-کنایه از مقدار زیاد

 

چماق-چوبدست-گرز

 

 

آفتاب به آفتاب(هر روز)

زیر و بالای کسی را جنباندن-زیر و بالا گفتن

چَه چَه-صدای بلبل

خودکار-دستگاهی که نیازی به مراقبت انسان ندارد

چشم کسی آلبالو گیلاس چیدن-نگاه کردن و ندیدن

 

 

پشم و پیله-ریش

البرز-بلندقامت-دلیر

 

دو دستگی-اختلاف عقیده-عدم اتفاق

خودفروشی-فاحشگی-خیانت

حرف دو پهلو-نگا. حرف پهلودار
بازداشتگاه-زندان موقت
آیینه‌ی اسکندری(آفتاب)

تلپی-برای نشان دادن افتادن بدون مقاومت به کار می رود

دور علم کسی جمع شدن-دور کسی گردآمدن و از او پشتیبانی کردن

بستری-خوابیده در بستر-بیمار

افت کردن(کاهش یافتن، کم شدن)

چار انگشتی-آدم بی دست و پا-چلفتی

پُکیدن-ترکیدن

تخسی-شیطنت-شرارت-ناقلایی

رژیم داشتن-برابر دستور پزشک غذا خوردن-برخی غذاها را نخوردن
تُف کار-بچه باز
زیر پای خود را سست دیدن-موقعیت خود را نااستوار دیدن-شغل و سمت خود را در خطر دیدن

به زخم خود زدن-دردی را درمان کردن-گوشه ای از گرفتاری خود را سامان دادن

دل پُر داشتن-کینه و دلخوری دیرینه داشتن
 

آب دندان خوردن(حسرت خوردن)

 

خدا داده-دیم کاری

آتش کردن (گشودن)(شلیک کردن)

جان به جان آفرین تسلیم کردن-مردن-درگذشتن

دور از جناب ب-لانسبت

جا دکمه-سوراخی که دکمه ی لباس در آن جا می گیرد

پُرتابل-قابل حمل

جاهل-جوان-نادان

تف انداختن-تف کردن-سخت اظهار نفرت کردن

رو شدن دست کسی-مچ کسی باز شدن-حیله ی کسی آشکار شدن

باربند-جای نهادن و بستن بار

از بام خواندن و از در راندن(خواستن و به بی‌میلی تظاهر کردن)

حلوا خور-مرده خور-کسی که همیشه برای خوردن به مجالس ترحیم می رود

 

زهرآب-ادرار-شاش-پیشاب
به روز سگ افتادن-بدبخت و بیچاره شدن-به فلاکت افتادن

پادویی کردن-فرمان برداری از استادان در مورد کارهای سرپایی-فراهم آوردن مقدمات

 

پیچ افتادن در کار-گره خوردن کار-مشکلی در کار پیدا شدن

رضایت نامه-نوشته ی حاکی از رضایت
بی در و پیکر-ولنگ و واز-بی حساب و کتاب-بی نظم و قاعده
داد و هوار-داد و فریاد

از زیر بته عمل آمدن(خانواده و اصل و نسبی نداشتن)

دلقک بازی-مسخره بازی

چله داری-عزاداری در روز چهلم مرگ کسی

دست و پا-توانایی-عُرضه

اگشت توی شیر زدن و مایه گرفتن برای کسی-برای کسی نقشه کشیدن-از کسی بد گفتن

ریشه کردن-قوام یافتن-جایگیر شدن-مستحکم شدن وضع

زیر سر کسی بودن-مسئول کاری بودن-در کاری دست داشتن

آرتیست‌بازی-انجام کارهای غیرعادی

الواتی کردن(عیاشی و هرزگی کردن)

دست شما درد نکند-از شما سپاس گزارم

بابت-مورد-زمینه-موضوع

چیزی بار کسی نبودن-علم و آگاهی نداشتن-شعور نداشتن

توپ بستن به مال-حیف و میل کردن مال-ولخرجی کردن

خشت به قالب زدن-نگا. خشت انداختن
زیر و رو کردن-همه جا را به دنبال چیزی گشتن-به هم ریختن
خیس خوردن-آب به خود گرفتن-با مایعی مخلوط شدن

تیپا خوردن-رانده شدن

خانه گرفتن-نگا. خانه بستن-اجاره کردن خانه

برادر دینی-هم کیش-هم مذهب

خون جگر خوردن-رنج بسیار کشیدن-غم فراوان خوردن

به گوش خر یاسین خواندن-بی اعتنایی کردن به حرف و نصیحت- از این گوش گرفتن و از آن گوش در کردن

چله داری-عزاداری در روز چهلم مرگ کسی

چلوزیدن-خشک شدن-پلاسیدن
به صرافت افتادن-به فکر انجام کاری افتادن

چرند اندر چرند-پرت و پلا

ادا اطوار-پیچ و تاب و حرکات غیرطبیعی بدن برای جلب توجه

این جور که بویش می‌آید(چنان که از ظواهر امر پیدا است، از فرار معلوم)

اشک تلخ-شراب-اشک عاشق

انگشت خوردن(افسوس خوردن، پشیمان بودن)

چروک افتادن-چین افتادن-ناصاف شدن

رو دست کسی بلند شدن-از کسی پیشی گرفتن-با کسی رقابت کردن

چایمان کردن-سرما خوردن-چاییدن

دست کسی را توی پوست گردو گذاشتن-کسی را گرفتار مشکل و سختی کردن

زیگزاک رفتن-به چپ و راست پیچیدن-مستقیم نرفتن

خرده شیشه داشتن جنس کسی-بدحنس بودن-آب زیرکاه بودن

پای کسی به سنگ آمدن-از سر بی تجربگی و خامی شکست خوردن

حواله ی سر خرمن-وعده به آینده ی نامعلوم

ادب شدن(فهمیدن، با تنبیه عاقل شدن، تجربه آموختن، آدم شدن)

دور اندیشی-پایان نگری-عاقبت اندیشی

بشکن زدن ی-برآوردن صدای انگشتان به هنگام شاد

دان دان بیرون زدن-ظاهر شدن دانه ها بر پوست

رخت آویز-جا رختی-چوب لباسی

ابنه‌ای(کسی که با شوخی‌های زشت و حرکات جلف وسیله‌ی آزار خود را فراهم می‌آورد)

خاکشیر نبات به حلق کسی کزدن-لطف و محبت بیش از اندازه به کسی کردن
زوراب زدن-برای استفراغ زور زدن ولی چیزی بالا نیاوردن

دور پرواز-پرواز کننده تا فاصله های بسیار

بریدن شیر-لخته لخته شدن شیر
دستی-به عمد-از روی تعمد

 

جُعلق-آدم بی سر و پا و بی ادب

از بیخ(یکسره، به‌کلی، کاملن)
خوش آب و هوا-معتدل-کنایه از جایی که در آن وسایل خوشی فراهم باشد
آتش‌پاره-شوخ و شنگ-فرز و چالاک-کرم شبتاب
حَبه را قُبه کردن-کاهی را کوه کردن

دست باف-بافته با دست

جیره بندی-سهم بندی

این تن را کفن کردی-این تن بمیرد

بی دست و پا-بی عرضه-پخمه
از چیزی (کسی) زده شدن(از چیزی (کسی) متنفر و بیزار شدن)
زنبور زدن-نیش زدن زنبور
دود شدن و به هوا رفتن-گم و ناپدید شدن-آب شدن و به زمین فرو رفتن-محو و نابود شدن

دماغ چاقی-احوال پرسی

چرکوندی-لکه دار کثیف
آواز دهل(چیزی که تنها سخن‌گفتن درباره‌ی آن جالب است، نه خودش = چیزی که از آن سخن زیاد می‌گویند اما واقعیت آنچنانی ندارد)

حریم گرفتن-از کسی پروا داشتن-احترام کسی را نگه داشتن

جای مهر گذاشتن-چیزی را به عمد در جایی گذاشتن تا به آن بهانه دوباره به آن جا آمدن
آشی بودن زندگی-نامساعد بودن حال و احوال
تو سر چیزی زدن-از ارزش واقعی چیزی کاستن